نگاه کلی به خانواده کرکس های ایران
راسته شاهینسانان_تیره قوشیان_خانواده کرکسها
یک گروه مهم از پرندگان شکاری که وظایف بسیار مهمی در طبیعت دارند و بودن آنها در طبیعت ضروریست.خانواده کرکس ها در ایران از پنج گونه تشکیل شده است.که اسامی آنها عبارت است از:
۱_کرکس سیاه(دال سیاه)
۲_کرکس(دال)
۳_کرکس پشت سفید(دال پشت سفید)
۴_کرکس کوچک(کرکس مصری)
۵_هما
کرکس ها در دنیا به دو گروه کرکس های دنیای قدیم و دنیای جدید نیز تقسیم می شوند که تمامی کرکس های موجود در ایران مربوط به گروه اول یعنی کرکس های دنیای قدیم است. بزرگ ترین عضو این خانواده هما و کوچکترین آن کرکس مصری است. جثه آنها بسیار بزرگ تر و سنگین تر از سایر شکاریها است.بال های آنها بزرگ و پروازشان کند است.زیستگاه آنها کوهستان ها و مناطق مرتفع است.از زمین های پست و جنگلها دوری میکنند اما برای یافتن غذا به دشتها و زمین های باز می آیند. بیشتر لاشه خواری میکنند البته گاهی اوقات به احشام در حال مرگ و یا حیوانات کوچک کند رو حمله میکنند.توانایی خاصی در دریدن لاشه دارند بطوری که در مدت کوتاهی یک لاشه بزرگ را به استخوان می رسانند.رفتار اجتماعی کرکس ها تقریبا همانند سایر شکاری هاست جز کرکس دال که بسیار اجتماعی است و بیشتر ترجیح میدهد در اجتماع هم نوعان لانه سازی و زندگی کند.
مرغ سعادت ( هما ) گونه منحصر به فرد خانواده کرکس هاست.ویژگی های خاص این پرنده مانند ظاهر زیبا و نحوه تغذیه(استخوان خوار بودن) هما را از سایر کرکس ها متمایز میکند.
کرکس مصری که نزدیک ترین گونه به هما است تنها شکاری است که از ابزار استفاده میکند.این گونه برای شکستن تخم های سایر پرندگان بزرگ مانند هوبره و یا شترمرغ از سنگ استفاده می کند.همچنین تنها شکاریست که از مدفوع حیوانات هم تغذیه میکند.
کرکس دال و دال سیاه دو گونه بسیار سنگین خانواده کرکسها است.دال سیاه بزرگ تر از دال است.بسیار دیده شده که این دو گونه(خصوصا دال) در دسته های بزرگی مشغول تغذیه از لاشه پستانداران بزرگ هستند.در این هنگام کمتر حیوانی میتواند لاشه را از آنها گرفته و از آن خود کند.به راحتی حیواناتی مثل روباه و شغال را از لاشه دور میکنند.
دال پشت سفید نسبت سایر کرکس ها کمتر در ایران دیده می شود.و رفتار آنها مشابه دال است البته جثه دال بزرگ تر از دال پشت سفید است.
متاسفانه جمعیت دال ها در کشورمان به شدت کاهش یافته و نیاز است که برنامه های ویژه ای را برای حفاظت از این گونه ها در کشور داشته باشیم.