دیده بان حقوق حیوانات: ژورنال علمی «علوم حیات در آسیا» شمارۀ اخیر خود را به دو زیر گونه از پلنگ های آسیایی اختصاص داد.به گزارش سبزپرس، با توجه به اهمیت و وضعیت نگران کنندۀ اغلب زیرگونه های پلنگ در کشور های آسیایی، ژورنال علمی «علوم حیات در آسیا» شمارۀ اخیر خود را به بررسی وضعیت دو زیرگونه از پلنگ های آسیایی، پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) و پلنگ هندوچینی (Panthera pardus delacouri) در کشور مالزی اختصاص داد.
«آرزو صانعی»، پژوهشگر ایرانی گربه سانان بزرگ که تهیه کننده اصلی مقالات این شماره از ژورنال است به سبزپرس گفت: از حدود یک سال و نیم قبل برای تهیۀ این شمارۀ ویژه اقدام کردیم. من مقالاتی را در خصوص تحقیقات خود تهیه کرده بودم و ابتدا قرار بود به صورت کتابی به زبان انگلیسی توسط انتشارات یکی از دانشگاه های مالزی به چاپ برسد. اما با توجه به اعتبار بیشتر علمی ژورنال «علوم حیات آسیا» و دسترسی آسان تر مخاطبان از طریق اینترنت، تصمیم گرفتیم تا شماره ای ویژه از این ژورنال را به موضوع پلنگ های ایرانی و مالایی اختصاص دهیم.
او ادامه داد: تمامی مقالات سال قبل به ژورنال مربوطه ارسال شدند که مراحل تصحیح بر اساس نظر اساتید و کارشناسان ممیز برای کل مجموعه حدود یک سال به طول انجامید.
این شماره از ژورنال علوم حیات آسیا، شامل شش مقاله مجزا است که دو مقاله به پلنگ مالایی، سه مقاله به پلنگ ایرانی و یک مقاله به مقدمه ای در خصوص این دو زیرگونه و مطالعات مورد بحث اختصاص دارد.
مقالات مرتبط با پلنگ مالایی به نحوه استفاده پلنگ از زیستگاه، شناسایی و اولویت بندی طعمه های بالقوه آن در منطقه و همچنین میزان در دسترس بودن طعمه های اصلی، تعیین میزان اثرگذاری گونه های طعمه شناسایی شده بر نحوه اشغال زیستگاه توسط پلنگ و اهمیت آنها در بقای پایدار گونه در منطقه مطالعاتی می پردازد.
در دومین مقاله درباره پلنگ مالایی، متغیر های متعددی به عنوان عوامل تهدید بقای گونه در منطقه بررسی شده، میزان اثرگذاری هر یک از این عوامل بر نحوه استفاده گونه از زیستگاه به عنوان نمونه ای از جنگل های متعدد در حال تخریب، تقطیع و مواجه با مساله جنگل تراشی سریع و بی رویه مطالعه شده اند. در این مطالعات همچنین به اثرات حضور و ازدیاد گونه ای غیر بومی در رقابت برای طعمه یابی، از بین بردن امنیت زیستگاه و اشغال زیستگاه پرداخته شده است.
اطلاعات چندانی از وضعیت «پلنگ مالایی» در دسترس نیست
صانعی گفت: عموماً تصور بر این است که تراکم گربه سانان بزرگ (مانند پلنگ) در واحد سطح در جنگل های حاره ای کم است و این به دلیل تراکم کم طعمه در این جنگلها است. به همین دلیل میزان دسترسی به طعمه از مسایل اساسی برای حفاظت و بقای گربه سانان بزرگ در جنگل های حاره ای محسوب می شود.
او ادامه داد: این در حالی است که مطالعات حاضر به شرایط ویژه ای در منطقه مطالعاتی اشاره دارد که تراکم پلنگ ۲۸٫۳۵ فرد در هر ۱۰۰ کیلومتر مربع است. این میزان، جزء بالاترین تراکمهای گزارش شده برای پلنگ در دنیا است.
این پژوهشگر گربه سانان بزرگ خاطر نشان کرد: با در نظر گرفتن این نکته که هیچ اطلاعات دیگری از وضعیت پلنگ در مالزی در دست نیست و در عین حال جنگل تراشی و تخریب زیستگاه روند سریعی دارد، این مقالات با ارایه مدل سازی و بررسی شرایط زیستی گونه در منطقه ای به شدت آسیب پذیر، به عنوان مرجعی برای ارزیابی میزان و نوع اثر گذاری عوامل انسانی مختلف بر بقای گونه در زیستگاه های در حال تخریب خواهد بود.
بررسی پراکنش، عوامل تهدید و غذایی «پلنگ ایرانی»
صانعی همچنین گفت: مقالات مربوط به ایران نیز عمدتاً به ارایه مطالعات انجام شده در سال های پیش از ۱۳۸۵ می پردازد. این مقالات ضمن بررسی پراکنش، شرایط زیستی گونه و فاکتورهای زیستگاه پتانسیل پلنگ، به ارایه طیف متنوعی از اطلاعات مورد نیاز و پایه جهت نیازسنجی و انجام مطالعات منطقه ای، همچنین ارایه پیشنهاداتی در خصوص راهکارها و اولویتهای حفاظتی می پردازد.
او درباره مقالات چاپ شده در ژورنال در مورد پلنگ ایرانی تصریح کرد: مقاله اول این مجموعه به بررسی پراکنش مناطق حضور پلنگ در ایران در دوره زمانی یاد شده و فاکتورهای آب و هوایی و زیستگاهی در این مناطق می پردازد.
صانعی افزود: در مقاله دوم ضمن ارایه آنالیز غذایی پلنگ تحت قالب مطالعه موردی و با بررسی مطالعات پیشین سایر پژوهشگران در خصوص انتخاب طعمه توسط پلنگ، ۹ گونه به عنوان طعمه های بالقوه پلنگ در ایران انتخاب شده اند. همچنین با ارایه نقشه پراکنش این گونه های طعمه در مناطق حضور پلنگ، به تعیین میزان همبستگی پراکنش پلنگ در سطح کشور با حضور این طعمه ها پرداخته شده است و گونه های طعمه مورد مطالعه از نظر اهمیتشان در حفاظت گونه در کشور، اولویت بندی شده اند.
او گفت: مقاله سوم به بررسی عوامل تهدید پلنگ در سطح کشور، رتبه بندی مناطق زیستی آن با توجه به میزان خشکسالی در سالهای اخیر، عوامل تخریب و تقطیع زیستگاه های گونه می پردازد.
صانعی خاطر نشان ساخت: مطالعات انجام شده در خصوص «مدلسازی مطلوبیت زیستگاه در پارک ملی کلاه » (امیدی و سایرین، ۱۳۸۸)، «ارزیابی زیستگاه پلنگ ایرانی در پارک ملی توران» (مبرقع، پایان نامه کارشناسی ارشد)، «بررسی غذایی پلنگ در پارک ملی تندوره» (چلانی، پایان نامه کارشناسی) و «مطالعات در خصوص غذایی گونه در پارک ملی گلستان» (شاعربافی، پایان نامه کارشناسی ارشد) از دیگر مراجع مرتبط با موضوعات بررسی شده در مقالات ژورنال در خصوص پلنگ ایرانی هستند.
این پژوهشگر گربه سانان در پایان تاکید کرد: همانطور که در سایر مقالات و همچنین در «شماره ویژه پلنگ ایرانی و مالایی» این ژورنال نیز بارها اشاره شده است، تمامی مطالعات انجام شده با همکاری و مساعدت تعداد زیادی از افراد محلی، محیطبانان و کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست در استان های مختلف بوده است که از ایشان سپاسگزارم. ضمن تقدیم این ویژه نامه به تمامی کسانیکه بقای این گونه دغدغه زندگیشان است، امیدوارم مطالعات انجام شده در هر دو کشور قدمی در راستای حفظ این گونه ارزشمند در محیط طبیعی آن باشد.
پلنگ ایرانی و تهدیدهای رو به افزاش
به گزارش سبزپرس، بیش از یک قرن پیش در ایران ۱۰ گونه گربه سان وحشی وجود داشت که در حال حاضر دو گونه از این گربه سانان در طبیعت ایران منقرض شده اند.
پلنگ ایرانی با نام علمی «Panthera pardus saxicolor» بعد از گونه های منقرض شده «ببر هیرکانی» و «شیر ایرانی» در حال حاضر بزرگترین گربه سان ایران است.
«تخریب و تقطیع زیستگاه ها»، «کاهش جمعیت طعمه» و «جزیره ای شدن زیستگاه ها» و «شکار» برخی از مهمترین دلایل کاهش جمعیت این گونه گوشتخوار است