دلفین / ( dolphin )

[hsoonheb]

دُلفین ها

پستاندارانی دریایی از رده آبباز سانان هستند که رابطه نزدیکی با نهنگ ها و گراز ماهی ها دارند. تقریبن چهل گونه دلفین وجود دارد که در ۱۷ سرده طبقه بندی می شوند. خانواده دلفین بزرگ ترین خانواده زیر راسته نهنگ های دندان دار محسوب میشوند و در تمام آب های آزاد جهان و همچنین در بعضی رودخانه های در امتداد آب شیرین انتشار دارند. جثه آن ها بسته به نژاد فرق می کند و از ۱٫۲ متر طول با ۴۰ کیلوگرم وزن ( دلفین موئی ) تا ۹٫۵ متر طول با ۱۰ تن وزن ( نهنگ قاتل ) را در بر می گیرد. این جانوران گوشتخوار هستند و به گونه عمده از ماهیان و سرپایان تغذیه می کنند. دلفین ها از باهوش ترین جانداران روی زمین هستند و به دلیل ظاهر دوستانه و جنب و جوش همیشگیشان توجه انسان ها در طول تاریخ را به خود جلب کرده اند.

واژه شناسی دلفین
نام دلفین از واژه یونانی دلفیس (δελφίς) آمده که مرتبط با واژه دلفوس (δελφύς) به معنای "رحم" در این زبان است. از این رو میتوان نام این جاندار را به "ماهیای که دارای رحم است" تعبیر کرد.
دلفین را به زبان محلی در بوشهر پیسو می نامند. نام این جانور در بندرعباس کراره است.

فرگشت دلفین ها

دلفین ها همانند نهنگ ها و گراز ماهی ها نوادگان پستانداران دریایی هستند. اجداد دلفین های امروزین نزدیک به ۵۰ میلیون سال پیش در دوره ائوسن وارد دریا شدند. دوره سنگوارهای این جانوران از میوسن پیشین تا امروزه است.
اسکلت دلفین های کنونی دارای دو استخوان لگنی کوجک و میله وار است که گمان می رود بقایای اندام وستیجیال باشند. در یک مورد ناعادی در سال ۲۰۰۶ میلادی، یک دلفین پوزه بطری در ژاپن به دام افتاد که دارای باله های کوچکی در دو سوی شکاف تناسلی خود بود. به باور دانشمندان این باله ها نمونه آشکاری از آن اندام های وستیجیال بوده اند.

کالبدشناسی دلفین ها


بدن دلفین ها دوکوار است که به آن ها امکان شناکردن سریع را می دهد. دم-باله ی آن ها برای پیشرانش به کار می رود و باله های کناری نیز برای جهت گیری. باله ی فوقانی نیز، در میان نژادهایی که دارای آن هستند، باعث تعادل در هنگام شنا می شود.
با وجود تفاوت در نژادها، رنگ بدن دلفین ها عمدتا خاکستری سایه ای با بخش های پایینی روشن تر است به همراه خط هایی با نما و رنگ های گوناگون.
سر بخشی را که وظیفه تولید و دریافت امواج صوتی سونار را دارد در خود جای داده است. این امواج برای موقعیت یابی صوتی به کار می روند. تعداد دندان های درون فک در بعضی نژادها به ۲۵۰ عدد می رسد. دلفین ها از سوراخی در بالای سر خود تنفس می کنند و نای در جلوی مغز قرار دارد. مغز دلفین بزرگ و بسیار پیچیده است و دارای ساختاری دگرگون از ساختار مغز بیشتر دیگر پستانداران است.
برخلاف بیشتر پستانداران ، دلفین ها مویی بر بدن ندارند به استثنای تعداد کمی مو دور سر پوزه شان که در زمان کوتاهی پیش یا پس از تولد از دست می دهند. تنها مورد استثنا در این قاعده دلفین رودخانه بوتو است که دارای موهای ریز ماندگار بر روی پوزه خود است. گمان بر این است که این موهای ریز نقش حس لامسه را برای این گونه که دارای بینایی ضعیفی است بازی می کنند.
اندام های تناسلی دلفین ها در بخش زیرین بدنشان قرار دارند. نرها دارای دو شکاف هستند که یکی اندام تناسلی را پنهان می کند و دیگری که پشت تر قرار دارد مقعد را. ماده نیز دارای یک شکاف تناسلی است که واژن و مقعد را در بر می گیرد. در دو سوی این شکاف تناسلی، دو پستان شکاف مانند نیز وجود دارند.
پژوهشی در سال ۲۰۱۰ میلادی توسط بنیاد ملی پستانداران دریایی ایالات متحده نشان می دهد که دلفین ها می توانند مانند انسان ها به گونه ای طبیعی از دیابت نوع ۲ دچار شوند؛ یافته ای که به درک بهتر از این بیماری و پیدا کردن درمان های نو هم، برای انسان و هم دلفین، کمک می کند.

حس در دلفین ها

بیشتر دلفین ها توانایی دید بسیار بالایی هم درون آب و هم بیرون آن دارند و نیز می توانند امواج صوتی با بسماندهایی۱۰ برابر و بیشتر از محدوده شنوایی انسان بالغ را بشنوند. حس شنوایی در این جانوران برای موقعیت یابی صوتی به کار می رود، چیزی مشترک در میان همه نژادهای دلفین. گمان بر این است که دندان های این جانداران به عنوان گیرنده ای به کار می روند که موقعیت دقیق اشیا را مشخص می سازد. حس لامسه نیز در آنها بسیار پیشرفته است و عصب های اعصاب پوستی به ویژه در نواحی پوزه، باله های سینه ای و بخش های تناسلی تراکم زیادی دارند. با این حال دلفین ها به دلیل نداشتن اعصاب بویایی و لوبهای آن، حس بویایی ندارند.



ادامه دارد ....

[hsoonheb]

رفتار اجتماعی دلفین ها

دلفین ها اجتماعی اند و در گروه هایی با جمعیت های گوناگون زندگی می کنند. جمعیت یک گروه گاه به ۱۰۰ عدد دلفین می رسد. دلفین ها با سوت زدن وتولید صدا با هم ارتباط برقرار می کنند. آن ها همچنین صداهای فراصوت را برای موقعیت یابی صوتی به کار می برند. با آنکه عضویت در گروه ها انحصاری نیست و از گروه های دیگر نیز می توانند وارد یک گروه شوند، دلفین ها حس همبستگی اجتماعی قوی ای دارند و در کنار دیگر اعضای گروه که زخمی یا بیمار شده اند می مانند و حتا آنها را به سطح آب می رسانند تا نفس بکشند. این نوعدوستی منحصر به نژاد خودشان نیست و به دیگر جانوران دریایی نیز کمک می رسانند. همچنین دلفین ها با حلقه زدن به دور شناگران، آنها را از حمله کوسه ها در امان نگه می دارند و یا به کوسه ها حمله برده تا از منطقه شنای آدمیان دورشان سازند.
دلفین ها همچنین نشانه هایی از فرهنگ در میان خود نشان می دهند؛ چیزی که مدت های بسیار گمان برده می شد منحصر به نسل بشر و انسان های نخستین بوده است. در سال ۲۰۰۵ میلادی در استرالیا گروهی از دلفین های پوزه بطری هند - پاسیفیک کشف شدند که به فرزندان خود چگونگی بهره گیری از ابزار را یاد می دادند. آنها صورت خود را با اسفنج دریایی می پوشاندند تا از خود در هنگام یافتن غذا محافظت کنند. این دانش توسط مادران به دخترانشان آموزش داده می شود. بهره گیری از اسفنج برای محافظت رفتاری برآمده از آموزش است. رفتار آموزش داده شونده ی دیگری نیز در میان دلفین های رودخانه ای در برزیل دیده شده است که در آن دلفین های نر از علف ها و تکه های چوب برای نمایش در هنگام جفتگیری بهره می برند.
دلفین ها نسبت به هم پرخاش نیز می کنند. هرچه سن یک نر بالاتر رود زخم های بیشتری به دلیل گاز گرفته شدن توسط دیگر دلفین ها بر بدنش دیده می شود. دلفین ها این خشونت را در برابر هم به همان دلیل هایی انجام می دهند که انسان ها نسبت به هم؛ برتری در میان گروه و به دست آوردن ماده ها. این خشونت گاهی تا به آن جا پیش می رود که دلفین بازنده در نبرد ناچار می شود گروه را ترک کند.
دلفین های پوزه بطری نر به فرزندکشی شناخته شده هستند. دلفین ها همچنین بنا به دلایلی ناشناخته گراز ماهی ها را می کشند. این در حالی است که گرازماهی ها غذایی دگرگون با آنچه دلفین ها دارند دارا هستند و از این رو رقیب آنها به شمار نمی روند.


تولید مثل و رفتار جنسی دلفین ها

آمیزش جنسی دلفین ها از چسباندن شکم به شکم انجام می پذیرد. این کار در زمان کوتاهی صورت می گیرد، با این حال ممکن است در دوره ی زمانی کوتاه چندین بار تکرار شود. دوره بارداری بسته به نژاد متفاوت است؛ برای نمونه برای دلفین توکوشی این زمان ۱۱ تا ۱۲ ماه و برای نهنگ قاتل نزدیک ۱۷ ماه است. در سنین جوانی این جانوران گاه پیش از آنکه به بلوغ برسند رفتار جنسی از خود نشان می دهند. سن بلوغ بسته به نژاد و جنس فرق می کند.
دلفین ها از آن روی که آمیزش جنسی را بنا به دلیل هایی به جز هدف تولید مثل انجام می‎دهند شناخته شده هستند. آنها همچنین دارای رفتارهای همجنسگرایانه در میان خود هستند. نژادهای گوناگون گاه با دیگر نژادها آمیزش می کنند. رفتار جنسی همچنین می تواند با خشونت همراه باشد. در این هنگام دلفین نر رفتارهای تهاجمی، چه در برابر ماده ها و چه در برابر دیگر نرها، از خود نشان می دهد. در مواردی نیز دلفین ها رفتار جنسی نسبت به دیگر جانوران، از جمله انسان ها، نشان داده اند.


تغذیه دلفین ها

روش های تغذیه ای گوناگونی میان نژادهای دلفین وجود دارند که گاهی منحصر به یک نژاد هستند. ماهی و ماهی مرکب غذای اصلی دلفین ها را تشکیل می دهند. با این حال نهنگ قاتل کوتوله و نهنگ قاتل از دیگر جانداران دریایی نیز تغذیه می کنند.
روش معمول در شکار دلفین ها به این گونه است که گروهی از آنها با حلقه زدن به دور ماهی ها آنها را در گوشه ای به شکل توپ گرد هم می آورند و سپس با حمله به این «توپ طعمه» ماهی های سر در گم را شکار می کنند. روش دیگر شکار نیز همراه است با تعقیب ماهی ها تا درون آبهای کم ژرف و در نتیجه رفتن آسانتر آنها. درکارولینای جنوبی دلفین های پوزه بطری اقیانوس اطلس طعمه را تا گل و لای کرانه دنبال می کنند و با گیر انداختن آنها در عمق بسیار کم شکارشان می کنند. نهنگ های قاتل همچنین برای شکار شیرهای دریایی به کرانه ها می روند.
گزارش های مربوط به همکاری انسان ها و دلفین ها برای شکار به نوشته های پلینیوس نویسنده و فیلسوف طبیعیدان رم باستان میرسند. نمونه های امروزین چنین پدیده ای را می توان در لاگونا در سانتا کاتارینای برزیل یافت. در این منطقه دلفین ها ماهی ها را به سوی کرانه رانده سپس به ماهی گیران پیام می دهند تا تورهای خود را پهن کنند. در برابر، جایزه این دلفین ها ماهی هایی هستند که از تور فرار می کنند.


^​
ادامه دارد...