گربه ای به نام سیاه گوش

[hsoonheb]

گربه ای به نام سیاه گوش

اهمیت به دلیل جایگاه آن ها در هرم اکولوژیکی یک زیستگاه می باشد و حذف یکی از این مجموعه، خطرات عظیم زیست محیطی را پیش خواهد آورد. در حال حاضر بر اساس طبقه بندی گربه سانان که تعداد آن 36 گونه می باشد به جز گربه ی خانگی تعداد زیادی از آن ها در معرض خطر قرار دارند.

سیاه گوش یا Eurasian در ارتفاعات شمال غربی کشور، تا حدود قسمت شرقی رشته کوه البرز و به خصوص در نواحی جنگلی و بیشه ای زندگی می کند. این جانور بومی مناطق سرد سیر است و به همین دلیل پوستی با موهای بلند و نرم دارد که حیوان را در مقابل سرما محافظت می کند. سیاه گوش، گربه ای به نسبت بزرگ با بدنی قوی است. ارتفاع شانه به 45 تا 70 سانتی متر می رسد. طرفین بدن و پاهای سیاه گوش دارای خال های تیره رنگ است و دم نسبتا کوتاهی دارد تا در جنگل و بیشه زار به خوبی مانور دهد. گوش های این جانور زیبا نوک سیاه و بلند دارد.

این حیوان اجتماعی نیست. علاوه بر جوندگان و پستانداران کوچک چون خرگوش و سنجاب از شکار پرندگان و حتی شکار شوکا ( گوزن کوچک) ، قوچ، میش، کل و بز نابالغ هم دریغ نمی کند.

[hsoonheb]

رفتار شناسی سیاه گوش

این گوشتخوار برای شکار از حس بینایی، شنوایی و لامسه خود استفاده می کندو سرعت و استتار از حربه های گربه سانان است. سیاه گوش مانند دیگر گربه ها شبگرد است و در ساعت های بامدادی شب به جستجو طمعه خود می رود. البته به ندرت دیده می شود که گربه ها در روز به شکار بروند. باید به این نکته اشاره شود که گاهی به دلیل رفتار های زیست محیطی شکار مورد نظر، ممکن است یک گربه ی وحشی روز هم به شکار بپردازد. (( یوزپلنگ)) از گربه سانانی است که روز ها به شکار می رود و پوما نیز گاهی روز ها طعمه ها را به دام می اندازد. سیاه گوش در شب باید دیدی بسیار قوی داشته باشد تا بتواند چابکی چون خرگوش و جوندگان دیگر را به چنگ آورد. تیز بینی گربه ها در شب بسیار بیشتر از انسان هاست.

حس شنوایی در سیاه گوش نیز یک عامل برتری دیگر این حیوان محسوب می شود. لاله ی گوش سیاه رنگ ( یه همین دلیل او را سیاه گوش می گویند) و 2 استخوان چه درون گودی گوش، این حیوان را قادر به شنیدن دامنه وسیعی از صداها با فرکانس های متفاوت می کنند.

گربه سانان صداهایی با فرکانس هایی از 200 هرتز تا محدوده ای بالاتر از یکصد کیلو هرتز را می شنوند. یکی از طعمه های سیاه گوش جوندگانند. این طعمه ها از امواج فراصوت در فواصل کوتاه و زیستگاه های متراکم استفاده می کنند. این امواج با فرکانس 20 تا 50 کیلو هرتز تولید می شوند که به راحتی برای گربه ها قابل تشخیص اند.

گربه ها مثل سگ ها از حس بویایی قوی برخوردار نیستند. سیاه گوش با استفاده از ادرار با مدفوع خود و بر جای گذاشتن آن روی سنگ ها و درخت ها قلمروی خود را به دیگر سیاه گوش ها معرفی می کند. حس لامسه در گربه سانان امروزه بسیار مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است.

سبیل ها، مو های تغییر یافته ای هستند که یکی از اندام های لامسه ی گربه سانان به شمار می آیند. در گوشتخواران 4 گروه از این موها در اندام های بیرونی وجود دارند:

1. موهای روی گونه

2. موهای بالای چشم ( مژک های بالایی)

3. موهای پوزه

4. موهای زیر چانه

البته گربه ها مو های زیر چانه ندارند و گفته می شود که آن ها به این موها هنگام شکار نیاز ندارند. موهای روی پوزه ( سبیل ها ) در گربه ها به خوبی رشد کرده اند و شکل موها بستگی به نوع رفتار گربه دارد.

هنگام بو کشیدن گربه ها سبیل های خود را در دو سوی صورت به عقب می برند.

در حال استراحت سبیل های گربه در دو طرف صورتش رو به بیرون کشیده می شود. ( شبیه 2 مثلث که در راس همدیگر را قطع می کنند)

در حال راه رفتن سبیل های گربه به جلوی صورتش دراز می شود و در زمان حمله به طعمه در جلوی دهان باز می شوند. در این حالت گربه می تواند دقیقا محل حضور طعمه را تشخیص دهد و مناسب ترین محل را برای گاز مرگبار خود انتخاب کند. طبق آخرین مطالعات انجام شده مرکز حس بینایی و لامسه، گربه های اهلی جای مشابه ای در مجاورت مغز خود دارند. به این ترتیب به نظر می رسد که گربه ها با حس لامسه و بینایی خود قادر به بررسی محیط اطرافشان هستند.

[hsoonheb]

تولید مثل

سیاه گوش ماده در 27 ماهگی قادر به زاد و ولد است ( 21 ماه تا 34 ماه در تغییر است ) و در هر بار زایمان یک تا 4 بچه به دنیا می آورد. دوره بارداری حدود 69 روز است ( 63 روز تا 75 روز) وزن هر بچه 260 گرم است. از حدود 10 تا 17 روز طول می کشد تا بچه ها چشمانشان را باز کنند، آن ها بین 25 تا 28 روز پس از تولد قادر به راه رفتن هستند.

این توله ها روزانه 13 تا 54 گرم به وزنشان اضافه می شود. توله ها نوک پستانی را انتخاب می کنند که از آن بتوانند شیر بنوشند و این باعث می شود تا آن ها بی دلیل به مادر خود آسیب نرسانند. معمولا تعداد نو ک های پستان بیش از توله ها خواهد بود و توه ها با لگد زدن روی سینه مادر روند خروج شیر از نوک پستان ها را سریع تر می کنند.

اگر مادر هنگام شیر دادن به توله ها آن ها را با خود به خارج از لانه ببرد، با صدای بچه ها مادر از خطای خود آگاه می شود. چون در روزهای اول تولد آن ها تنها نیم متر می توانند جا به جا شوند، در صورت توجه نکردن مادر به بچه ها یا نرسیدن غذا و گرم نبودن دمای لانه، توله ها شروع به سر و صدا کردن می کنند تا توجه مادر را به خود جلب کنند.

وزن این گربه ها در نر ها 11 تا 13 کیلوگرم و در ماده ها 10 تا 11 کیلوگرم و طول عمر آن ها حداکثر 15 سال است.

فصل جفت گیری اوایل زمستان و بهار است.

[hsoonheb]

مخاطرات اصلی برای سیاه گوش در ایران به شرح ذیل می باشد:

1. حمله و کشته شدن توسط سگ های گله ( خصوصا در مناطقی همچون ارسباران و کیامکی )

2. حمله پلنگ و گرگ

3. تصادف با وسایل نقلیه

4. فقدان طعمه

5. عدم فرهنگ سازی و آشنایی جوامع محلی با این گونه ی جانوری و متاسفانه کشته شدن توسط افراد محلی

نویسنده : دکتر نادر کرمی

ماهنامه نسخه