نسل کشی پرندگان مهاجر در فریدونکنار و سرخرود ادامه دارد
۱ آذر ۱۳۹۳
پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: بیش از یک ماه است که صید هزاران پرنده مهاجر در فریدونکنار و سرخرود آغاز شده است. هر روز صبح لاشه صدها پرنده مهاجر از گونههای مختلف عمدتا غازها و اردک های وحشی در بازاری که به همین منظور در فریدونکنار در این فصل برپا میشود قیمت گذاری شده و توسط فروشندگان بازار از صیادان خریداری میشود.
در مهرماه سال جاری و همزمان با آغاز مهاجرت پرندگان و آغاز به کار بازار سیاه پرندگان در فریدونکنار دو گزارش مفصل در این زمینه از طریق همین پایگاه خبری منتشر گردید. (لینک گزارش اول و لینک گزارش دوم)
برخی پرندگان از سایر شهرها به این بازار آورده میشوند. پرندگانی مانند چنگر که روزگاری نهچندان دور بیش از هر پرنده دیگری در این منطقه صید میشد به دلیل همین روال صید که مصداق بارز نسل کشی است در طی چهار الی پنج سال گذشته مبدل به یکی از کمیابترین پرندگان مهاجر فریدونکنار و سرخرود شده است، به همین دلیل ساده، عمده چنگر موجود در بازار فریدونکنار در حال حاضر از سایر تالابها مانند میانکاله صید و هر روز زنده یا سر بریده به فریدونکنار فرستاده میشوند و صرفا گاهی چنگر از این منطقه برای فروش آورده میشود.
اردک سیاه کاکل، سرسفید، چشم طلائی، فلامینگو و قوی گنگ هم از گلوگاه و بندر ترکمن و تالابهای استان گلستان (خصوصا گمیشان) برای این بازار صید و ارسال میشوند.
اردک سرسفید از جمله کمیاب ترین پرندگان دنیا است. در کشورهایی مانند اسپانیا و انگلستان نزدیک به چهل سال است که با صرف هزینههای بسیار زیاد تلاش در احیای نسل این پرنده دارند.
این پرنده غواص و در خطر انقراض بین المللی به صورت طبیعی در فریدونکنار و سرخرود وجود ندارد و از سایر زیستگاه ها خصوصا تالاب گمیشان در استان گلستان، بندر ترکمن و گلوگاه در پناهگاه حیات وحش میانکاله همراه با چنگرها و سایر پرندگان غواص صید شده و به بازار شهر فریدونکنار برای فروش فرستاده میشوند. مهاجرت اردک سرسفید به ایران اواخر پاییز به اوج خود میرسد.
تصویر: اردک سرسفید، اردک سرحنایی و چنگر در بازار فریدونکنار
اردک بلوطی از جمله نادرترین پرندگان دنیا است که سالها است پروژهها و طرحهای بزرگ بینالمللی برای حفظ و ادامه نسل این پرنده اجرا میشود اما چندان موفق نبودهاند. منطقه فریدونکنار و سرخرود از جمله مسیرهای مهاجرت این پرنده در دنیا بوده و حفاظت از این پرنده دارای اهمیت جهانی است.
تصویر: اردک بلوطی
در حالی که در گذشته به سهولت این پرنده در منطقه مشاهده میشده است اما امروز زنده یا مرده این پرنده به ندرت مشاهده میشود.
اول پائیز سال جاری ٢٩ بال از این پرنده نادر در فریدونکنار صید شده اند.
تصویر: لاشه ده عدد اردک بلوطی نادر و حمایت شده در بازار فریدونکنار
متأسفانه همه روزه با هر تور ماهیگیری پره در فریدونکنار تعدادی از این پرنده (کشیم) نیز از دریا به ساحل آمده و همراه با ماهیها روانه بازار ماهی فریدونکنار برای فروش میشوند. همراه با سایر پرندگان مهاجر علیرغم بوی بد و ماهیخوار بودن (حرام گوشت بودن) حتی کشیم نیز برای فروش گوشت تبدیل به پول میشود.
صید کشیم ها به این شکل فقط در سواحل فریدونکنار روی میدهد و صیادان ماهی سرخرودی کشیم های به ساحل آمده را به دریا بازمیگردانند و نمی فروشند.
تصویر: اردک سرسفید در کنار کشیم بزرگ
هر سال بیشتر از سال قبل و امسال هم بیش از گذشته و سالهای قبل اینجا در فریدونکنار و سرخرود دامهای هوایی برپا شدهاند.
«استفاده از این روش به سرعت در حال سرایت به سایر مناطق اطراف فریدونکنار و سرخرود است بطوریکه به مرور زمینهای کشاورزی و آب بندانهای محمودآباد، نور و بهنمیر در کنار شکاچیان مسلح، پوشیده از دامهای هوایی نیز شده است».
تصویر: ده ها تور هوائی (شب دام) نصب شده در شالیزارهای حاشیه و اطراف دامگاه ها
تصویر فوق: گوشه کوچکی از زیستگاه پوشیده از تور اردکهای غواص مانند اردک بلوطی و چنگرها (لپو فریدونکنار و آببندان ازباران)
تصویر فوق: اولین گروه از قوهای مهاجر امسال در سرخرود در محاصره دام های هوائی اطراف
تصویر: ورودی صیدگاه / موتورسیکلت ها و اتومبیل های صیادان در مقابل دامگاه
هر صیاد (بخصوص صیادان غازها) دست کم موفق به زندهگیری ٢٠ پرنده با تور هوایی (شب دام) در ساعات اولیه هر شب میشود و برخی هم به تعداد بسیار بیشتر. در ١٠ روز گذشته برخی افراد میلیونها تومان فقط از همین طریق و با کمترین تلاش و پشتکار تحت عنوان امرار معاش کسب کرده و قطعا این افراد در برابر قانون و هر مخالفتی به جد از این کسب و کار حرام ولی پر سود که از بهرهکشی از طبیعت و انفال ملی است با قداره کشی دفاع خواهند نمود.
هر صبح بین ساعت شش تا حدود نه در میان قهقهه و فریادهای شادی بین صیادان و فروشندگان، دیدن نمونه صیادهایی که به تنهایی ۸۰ – ۹۰ بال غاز وحشی صید شده شب قبل را به قیمت هر غاز پنجاه هزار تومان فاکتور کرده و به فروش میرسانند امری معمول و عادی است. با این فراوانی غاز در اوائل فصل مهاجرت با توجه به صید انبوه حال حاضر قیمت از هر غاز از ٨۵٠٠٠ تومان به پاپینترین حد خود یعنی جفتی ١١٠- ١٢٠ هزار تومان در این بازار رسیده است.
طی بررسی های مستمر ما از این بازار فقط در بیست روز گذشته دست کم ۴٨٠٠ غاز شامل غاز خاکستری و پیشانی سفید (عمدتا غاز خاکستری)، ١١٠ بال بوتیمار بزرگ، صدها بال انواع کشیم، حواصیلها، انواع جغدها، سارگپه ها، شاهین ها و عقاب ها، انواع پرندگان کنار آبزی شامل خروس کولی ها، پاشلک ها و آبچلیک ها و انواع سلیم ها، حدود ٣٠٠٠ چنگر، ۴٠ ابیا، بیش از سی و پنج ۳۵۰۰۰ بال انواع اردک وحشی (دست کم ١۵٠٠ بال در هر روز) و چهار بال پرنده زنگوله بال، در بازار پرنده فریدونکنار معامله و فروخته شدهاند.
گفتنی است در حدود هفت تا ده درصد قیمت هر نوع پرنده که صید و معامله میشود متعلق به سماک شناخته شده (قیمت گذار و واسط بین صیادان پرندگان مهاجر و فروشندگان بازار) بازار پرنده فریدونکنار میباشد که هر روز بین ساعت هفت تا حدود نه صبح در این بازار حضور دارد. بدون در نظر گرفتن آمار مجموع پرندگانی که هر روز در بازار پرنده فریدونکنار خرید و فروش میشوند صرفا معامله حدود پنج هزار غاز در سه هفته گذشته بیش از ٢٠٠ میلیون تومان جابجائی پول را در این بازار در پی داشته است که سهم سماک بازار بین هفت تا ده درصد این مبلغ یعنی بیش از ٢٠ میلیون تومان در بیست روز فقط از فروش غاز وحشی صید شده می باشد.
با یک حساب سرانگشتی میتوان فهمید سود سرشار حاصل از این تجارت، افراد مختلفی را درگیر خود ساخته و ذینفعان این تجارت پر سود حاضر به انجام هیچ گونه تعاملی در برابر کاهش سود حاصل از فعالیت غیر قانونی خود نیستند.
تصویر: بوتیمار در بازار پرندگان فریدونکنار
بوتیمار پرندهای حمایت شده و حرام گوشت، کاملاً گوشتخوار و فاقد سنگدان از خانواده حواصیلها است. فروش روزانه در بازار پرنده فریدونکنار پر طرفدار برای تاکسیدرمی (٨٠ هزار تومان) و گوشت (٢٠ هزار تومان)
تصاویر فوق: پاهای شکسته شده بوتیمار (به جهت مهار پرنده) در تصویر فوق کاملا مشخص است
به جهت مهار پرنده و جلوگیری از نوک زدن، بوتیمار صید شده ساعتهای قبل از سلاخی را با درد غیر قابل وصف حاصل از شکسته شدن پاها توسط صیاد سپری میکند. بالها را به یکدیگر می پیچند و گردن از زیر بالها به پشت پرنده خوابانیده میشود. بعد از این شرایط پرنده هرگز شانسی برای زنده ماندن نخواهد داشت.
تصویر: لاشه ده ها باکلان در بازار پرندگان فریدونکنار
باکلان بزرگ پرنده ای کاملا ماهیخوار و حرام گوشت و گاها باکلان کوچک (پرنده حمایت شده جهانی) در دامهای هوائی صید شده و برای مصرف گوشت در بازار پرنده فریدونکنار عرضه میشود.
تصویر: چنگر نوکسرخ و کشیم کوچک پرنده حرام گوشت (صید در فریدونکنار)
تصویر: ابیا (صید در فریدونکنار)
ابیا پرندهای جنگلی و کمیاب در کشور است. جمعیت این پرنده مهاجر در بسیاری از کشورها با کاهش چشمگیری مواجه شده است به طوری که به عنوان مثال حفظ و احیای نسل این پرنده در کشوری مانند ایتالیا سالها زمان و بودجه را به خود تخصیص داده است. ایران از محلهای زمستانگذرانی این پرنده است و منطقه سرخرود و فریدونکنار از جمله مسیرهای مهم مهاجرت این گونه هستند.
پائیز فصل آخر برای برخی پرندگان مانند غازهای پیشانی سفید:
در مقایسه با سال قبل جمعیت بیشتری از غازهای پیشانی سفید پائیز امسال به فریدونکنار و سرخرود مهاجرت نمودند و متاسفانه غازهای پیشانی سفید فراوانی نیز در این کارزار رقابت در غارت طبیعت تا به امروز صید شدهاند. با توجه به جمعیت کم این پرندگان بر خلاف اوائل آبان ماه که به سادگی دیدن این پرنده میسر بود هماکنون اثر چندانی از این پرندگان فوق العاده زیبا در منطقه باقی نمانده است.
اکثر غازهای پیشانی سفید صید شده البته به صورت زنده به باغ های پرندگان در سراسر کشور فروخته میشوند و یا با توجه به رفتار آرام این پرنده (بر خلاف سایر غازها که در اسارت به شدت دچار استرس میشوند) در داخل دامهای زمینی داخل دامگاه های منطقه برای جلب پرندگان وحشی به داخل دام قرار داده شده و در پایان زمستان و فصل صید با مهاجرت پرندگان، کشته خواهند شد.
نمونههای باغ وحشها یا باغهای پرندگان نیز علاوه بر محرومیت از حق تولیدمثل قطعا عمری کمتر از عمر طبیعی خواهند داشت.
ایران از امضاءکنندگان و اعضای معاهدات بینالمللی چون کنوانسیون رامسر (Ramsar Convention) ، کنواسیون گونه های مهاجر (CMS)، تفاهمنامه حفاظت از پرندگان مهاجر آبزی اوراسیا – آفریقا (AEWA) و برخی دیگر از تعهدات و معاهدات بینالمللی و منطقهای میباشد.
با توجه به کاهش چشمگیر جمعیت گونه غاز پیشانی سفید کوچک در زیستگاههای این پرنده در جهان (شامل شمال ایران در منطقه فریدونکنار و سرخرود و بندر ترکمن) این پرنده در زمره گونههای شدیدا در معرض انقراض شمرده میشود.
اخیرا کارگروه بینالمللی با محوریت نجات این پرنده از نابودی تشکیل شده است که از کارشناسان سازمان حفاظت از محیط زیست کشور نیز برای شرکت در آن دعوت به عمل آمده است.
در تاریخ ١١ آبان ماه همزمان با یکی از همین نشستها که با حضور کارشناسان ایرانی و خارجی در کشور اکوادر در محل اجلاس کنواسیون گونه های مهاجر (CMS) تشکیل جسله داده بود، گزارشی در ارتباط با صید غاز پیشانی سفید کوچک در فریدونکنار از جانب گروه فعال و نگارنده به سازمان حفاظت محیط زیست زیست ارائه شد و با اقدام یگان حفاظت محیط زیست مازندران یک بال از آخرین بازمانده های این پرنده در خطر انقراض کشف، حلقه گذاری و رهاسازی گردید.
این پرنده که به محل باغ پرندگان غیرقانونی شهر فریدونکنار که محل دائمی معامله پرندگان وحشی زنده و بعضا کمیاب است منتقل شده بود، در صورتی به طبیعت بازگردانده شد که حتی مسئولین حفاظت محیط زیست مازندران نیز به خوبی میدانند با توجه به گستردگی دام های هوائی در منطقه، کمترین تضمینی برای به دام نیفتادن این پرندگان و همچنین هیچگونه نظارت درستی بر بازار فروش پرندگان مهاجر وجود ندارد.
همزمانی قتل عام پرندگان و سمینارهای حفاظتی باعث حیرت و تأمل ما شد که چطور دولت محترم با صرف بیتالمال کارشناسان خود را برای شرکت در جلسات و سمینارها برای حفاظت از طبیعت و پرندگان مهاجر به خارج از کشور اعزام میکند در حالیکه هیچ گونه و حداقل اقدام موثر حفاظتی برای حفاظت از این سرمایههای ملی و جهانی که آبرو و وجهه بین المللی کشور را هدف قرار میدهد, انجام نمیشود؟
تصویر: سارگپه پابلند پرنده حمایت شده به دام افتاده در دام های هوائی منطقه – فروش برای تاکسیدرمی یا اسارت در باغ های پرندگان
تصویر: عقاب شاهی (امپریال) پرنده حمایت شده بین المللی به دام افتاده در دام های هوائی منطقه – فروش برای تاکسیدرمی یا اسارت در باغ های پرندگان
بازار فروش پرندگان مهاجر واقع در شهر فریدونکنار همانطور که پیشتر اشاره شد تنها محل فروش پرندگان مهاجر صید شده در همان منطقه نیست. این بازار همزمان خریدار و فروشنده هرگونه جانور و پرنده بومی و مهاجر از مناطق اطراف و استان های مجاور نیز می باشد.
تصویر: سنقر خاکستری در بازار فریدونکنار
این سنقر خاکستری یک نمونه از پرندگانیست که در دام های هوائی گسترش یافته در مناطق اطراف فریدونکنار صید و برای فروش به بازار این شهر ارسال شده است.
تصویر: جغد تالابی یکی از چند گونه جغد و پرنده شکاری هائی که به وفور و بصورت تصادفی در دام های هوائی صید شده و در بازار معامله میشوند.
تجارت به راه افتاده با معامله روزانه حیات وحش در بازار پرنده فریدونکنار ابعاد گسترده ای دارد که شاید هیچ عکس و مطلبی به اندازه مشاهده مستقیم این بازار بزرگ از نزدیک (با بیش از ٣٠ فروشنده دائمی در این فصل) گویا و نمایانگر گستردگی نقض آشکار قوانین جاری کشور، معاهدات بین المللی و انسانیت رنگ باخته در آن نباشد.
برخی مسئولین اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران هنوز در گفتگوها از این بازار به عنوان یک بازار قانونمند یاد میکنند که بروز گاه به گاه تخلف در آن را نباید مصداق غیر قانونی بودن این بازار دانست و به شکل ماهرانه ای نه مجوزی برای آن صادر نموده و نه اعلام جرم مینمایند!
نصب یک بنر اطلاع رسانی برای ممنوعیت خرید و فروش برخی گونه ها در گوشه ای از این بازار تنها اقدامی بوده است که تاکنون برای نظارت بر این بازار انجام شده اما مشاهده مستقیم نادیده گرفتن قوانین و عدول علنی از بند بند مفاد ذکر شده در این بنر اطلاع رسانی توأم با نبود نظارت فیزیکی مستمر و بازدارنده امر مشکل و پیچیده ای نیست.
تصویر: اتومبیل های مشتریان بازار پرنده فریدونکنار
این در حالی است که پرندگانی که امسال و تا این زمان وارد فریدونکنار شده اند صرفا پیشقراولان جمعیت اصلی پرندگان مهاجر زمستانگذران این منطقه می باشند و با بارش های بعدی روزهای آینده به جمعیت پرندگان مهاجر بیش از این اضافه خواهد شد.
گفتنی است در روش صید با تورهای هوایی گونههای خاصی از پرندگان هدف صید نیستند و علاوه بر انواع اردکها و غازهای وحشی کلیه پرندگان شامل انواع پرندگان شکاری، جغدها، پرندگان کنارآبزی، حواصیلها، قوها و حتی انواع بیشمار گنجشکسانان، در این روش صید میشوند.
علاوه بر آن صیادان با تهیه فایل صوتی صدای انواع مرغابی ها و چنگر (که به سادگی از اینترنت قابل دانلود است) و پخش آن با استفاده از اسپیکرهای کوچک قابل شارژ، باعث جذب چند برابری انواع پرندگان به نزدیکی تورهای هوایی برای صید میشوند.
به زبان ساده میتوان گفت در روش تور هوایی به صغیر و کبیر رحم نمیشود و با توجه به امکان معامله هرگونه جانداری در بازار غیرقانونی فروش پرندگان مهاجر فریدونکنار به نظر میرسد که هرگونه پرنده صید شدهای را بدون توجه به خوراکی و غیرخوراکی بودن، حرام گوشت و حلال گوشت بودن و حتی پرندگان ریز جثه را به سادگی میتوان در هر زمان در این بازار به پول تبدیل کرد.
این روش صید، بیرون از دامگاهها و در دشتهای محل تغذیه شب هنگام پرندگان مهاجر انجام میشود و دست کم نیمی از کل صید سالیانه پرندگان بوسیله روش دام هوایی انجام می شود.
سود اصلی حاصل از این کشتار و خرید و فروش هر روزه، صرفا عاید عده محدودی از مردم محلی و البته رستورانهای حامی این بازار میشود. با ادامه و گسترش دامنه صیادی و سرایت این رویه به سایر مناطق تبعات جبرانناپذیر آن علاوه بر نابودی طبیعت بی نظیر این منطقه و زوال تنوع غنی پرندگان مهاجر در این بزرگترین زیستگاه زمستانگذرانی پرندگان در جهان، بی شک سرنوشت اقتصاد وابسته به اکوتوریسم شمال ایران را در آیندهای نه چندان دور دستخوش تغییرات ناخوشایند بسیاری خواهد کرد.
این نسل کشی حیات وحش که میتوان بر آن نام غارت سرمایه ملی طبیعت کشور را نهاد اینجا در فریدونکنار و سرخرود مازندران به بهانههای مختلف در حالی صورت میگیرد که پیرو درخواستهای مکرر بیش از چهل NGO و سمن محیط زیستی فعال سراسر کشور در قالب کمپینی با نام “کمپین پرواز” در ارتباط با حل معضل صید بیرویه انواع پرندگان مهاجر و جمع آوری دامهای هوایی و با وجود پیگیری و مساعدت سازمان حفاظت محیط زیست کشور و ارسال نامه رسمی ریاست محترم سازمان سرکار خانم دکتر ابتکار به استاندار مازندارن و اعلام رسمی مصوبات قانونی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در این ارتباط، همچنین تشکیل جلسات متعدد در تهران و مازندران با حضور نمایندگان سمن ها، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور و مقامات ***** استان هنوز هیچگونه اقدام موثری برای جمع آوری و مقابله با تورهای هوایی انجام نشده است.
در جریان جلسه اولیه در دفتر امنیتی انتظامی استانداری مازندران مقرر شد ظرف مدت ٢١ روز پس از آن جلسه شورای تأمین استان جلسه رسمی دیگری را با حضور معاونت اطلاعات و مدیرکل حفاظت محیط زیست استان و سایر اعضای آن شورا تشکیل داده و تصمیمات نهائی بر اساس بررسی های انجام شده برای مقابله قاطع با دامهای هوائی و تسری آن به سایر مناطق اتخاذ گردد.
زمان مقرر برای تشکیل جلسه بعدی روز گذشته یعنی اول آذر ماه ١٣٩٣ بوده است. علاوه بر عدم تشکیل جلسه شواری تأمین استان در زمان مقرر و عدم اجرائی شدن هیچیک از مصوبات سازمان حفاظت محیط زیست کشور همچنین عدم پیگیری کلیه دستورات و اقدامات لازم از جانب اداره محیط زیست مازندران در راستای پیشبرد امور حفاظتی و جلوگیری از نقض گسترده قوانین جاری کشور و معاهدات بین المللی در این منطقه تا این لحظه مسئولین مازندرانی از پاسخگویی به خواسته قانونی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست و بیش از ۴٠ سمن فعال عرصه محیطزیست کشور امتناع نموده و علیرغم پیگیری های انجام شده حتی از ارسال صورت جلسه اولین جلسه در محل استانداری که در پایان آن برای شرکت کنندگان نیز قراعت شده بود سر باز زده اند.
این عدم پیگیری و رویکرد مسئولین استان مازندران موجب جریتر شدن صیادان پرندگان در برابر قوانین و ادامه و گسترش علنی و چشمگیر رویه غیرقانونی سابق گردیده است. قطعا مقابله با چنین پدیده ای بعد از گذشت سال ها بی قانونی مطلق امر آسانی نبوده و نیازمند حمایت گسترده و تلاش مستمر برای ساماندهی می باشد اما اظهاراتی مانند عدم توانائی برای جلوگیری از ادامه روند مجرمانه و قانون شکنی به واسطه عرف شدن جرائم نیز هرگز پذیرفته نیست.
به راستی آیا زمان آن نرسیده که دیگر طبیعت تاوان سنگین ناتوانی و عدم تمایل به انجام کار در سیستم مدیریتی ناکارآمد را نپردازد و تلاش و عزم واقعی افراد دلسوز و متخصص برای حفظ بازمانده طبیعت زخم خورده کشور جایگزین اهمال و کارشکنی فعلی گردد؟
منبع : دیده بان