محیط زیست قزوین، فرصت ها و چالش ها

[hsoonheb]

در گفت*و*گو با مدير کل محيط زيست استان بررسي شد
محیط زیست قزوین، فرصت*ها و چالش*ها
ایرن: مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین در گفت و گو با ایرن فرصت ها و تهدیدهای محیط زیست این استان را تشریح نمود.

خبرگزاری مستقل محیط زیست ایران: به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و دست اندر کاران حوزه حفاظت محیط زیست از مهمترین دلایل عدم نتیجه گیری طرح های حفاظت از طبیعت در دوره های اخیر عدم حضور افراد با پیشینه محیط زیستی در حوزه مدیریت و سیاست گذاری این سازمان است. برای اثبات این ادعا (که پر بیراه هم به نظر نمیرسد) می توان پروژه های ناموفق بسیاری با هزینه های بالا را مثال زد، در حالی که بسیاری از سرمایه های طبیعی کشور در حسرت اندک توجه مدیران با تجربه، روند رو به زوال داشته اند. مهندس علی آقا فرهادی در سی سال گذشته درحال خدمت در بخش های مختلف سازمان محیط زیست بوده است. به گواه آمار در سه سال گذشته که وی مسئولیت مدیریت محیط زیست استان قزوین را به عهده داشته تحولات مثبت فراوانی را با خود به این استان برده است. محیط زیست غنی استان قزوین و تجارب مثبت مهندس فرهادی بهانه گفت و گوی خبرگزاری مستقل محیط زیست با ایشان شد که آن را در ادامه می خوانید. ایرن: در ابتدا بفرمایید مهمترین جلوه محیط زیست استان قزوین را چه می دانید؟ مهمترین جلوه محیط زیست استان قزوین را می توان طبیعت بکر منطقه شکار و تیر اندازی ممنوع الموت در ارتفاعات البرز نامید. در منطقه الموت با وجود کمبود شدید تجهیزات و نیروی اجرایی همچنان جمعیت غنی حیات وحش مثل دو تا سه هزار کل و بز، بیش از 20 قلاده پلنگ، جمعیت های گرگ، گربه جنگلی، سیاه گوش، شغال، روباه و کفتار به خوبی حفظ شده است. انتظار بنده این بوده که منطقه مذکور به سطح منطقه حفاظت شده ارتقا یابد و سپس به عنوان ذخیره گاه زیست کره به جوامع بین المللی معرفی شود. در سفر هیئت دولت به استان قزوین این امر مورد تصویب قرار گرفت ولی متاسفانه به علت برخی مخالفت ها در داخل استان پس از گذشت زمان زیادی از سفر سوم هیئت دولت هنوز این مصوبه به سازمان حفاظت محیط زیست ابلاغ نشده است. ایرن: با توجه به اهمیت مدیریت زیستگاه های طبیعی به نظر شما مهمترین تهدید برای مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در استان قزوین چیست؟ متاسفانه در سطح مدیران استان قزوین هنوز حساسیت ها و پیچیدگی های حفاظت از محیط زیست شناخته نشده و این امر اولویتی دست چندم را در استان به خود اختصاص داده است. مهمترین تهدید مناطق تحت مدیریت سازمان در استان قزوین و به ویژه منطقه الموت بحث ویلا سازی در این منطقه است. علاوه بر این ساخت آزادراه قزوین-الموت- تنکابن روح طبیعی این منطقه را دچار اخلال نموده است. در این که زمینه ساز توسعه زیرساخت هایی مانند راه های ارتباطی است شکی نیست. اما با وجود آنکه مطالعات ارزیابی اثرات توسعه بر محیط زیست برای این آزادراه انجام شده و به تصویب سازمان محیط زیست رسیده است، اما در مراحل ساخت پروژه پیمانکار آن به کرات از مسیر و شرایطی که در گزارش ارزیابی اثرات عنوان شده بود تختی نموده است. برای مثال مقرر شده بود که در منطقه شیرکوه بر اساس مطالعات با حفر تونل در کوه آزادراه پیش برده شود، در حالی که به جای حفر تونل مجری مسیری در حدود 10 تا 14 کیلومتر را در دل ارتفاعات طبیعت منطقه از طریق جاده سازی و کوه بری ایجاد نموده است که این امر موجب گسستگی در زیستگاه مذکور و تخریب فراوان شده است. در ادامه این مسیر از الموت تا تنکابن نیز شرایطی به این گونه وجود دارد که نگرانی ما از این است که سلیقه های مختلف مدیران و استفاده از نفوذ آنها موجب انحراف چند باره مسیر مصوب شود. متاسفانه دیده شده است که افرادی نیز با توجه به پیش بینی عبور آزادراه از مسیر مورد نظرشان اقدام به خرید زمین در منطقه مورد نظر نموده اند تا با انحراف مسیر مصوب به منافع اقتصادی شخصی دست پیدا کنند. با توجه به این روند قطعا تخریب مناطق محتمل خواهد بود. اما اداره کل محیط زیست استان به طور جدی پیگیر تخلفات صورت گرفته و ممانعت از روند مذکور از طریق مراجع قضایی است. نزدیکی منطقه الموت به استان های البرز، تهران، گیلان و مازندران موجب هجوم شکارچیان از خارج استان به این منطقه شده که این مسئله نیز از دیگر تهدید های طبیعت مذکور به شمار می رود. ایرن: با توجه به ارزش های فراوان جمعیت وحوش زیستگاه مذکور که عنوان فرمودید چه راهکاری برای پیشگیری از شکار غیر مجاز توسط اداره کل استان انجام شده است؟ در سال 1390 در یک اقدام مبتکرانه پروانه شکار در استان قزوین تنها برای افراد بومی صادر شد. هرچند این عمل با مخالفت های بسیار و فشارهایی برای لغو آن مواجه شد، با توجه به اثر بسیار مثبتی که بر حیات وحش قزوین برجای گذاشت در برخی استان های دیگر نیز تکرار شد. در سال 91 نیز با پیشنهادی که به سازمان مرکزی حفاظت محیط زیست ارائه کردیم متعاقبا تنها 30 درصد پروانه های شکار برای افراد غیر بومی و 70 درصد آن به شکارچیان بومی استان اختصاص یافت. بومی سازی اعطای پروانه شکار نقش زیادی در مدیریت بهینه جمعیت وحوش و پیشگیری از شکار غیر مجاز دارد. علاوه بر این راهکار دیگری که اداره کل حفاظت محیط زیست قزوین برای مقابله با شکار غیر مجاز در نظر گرفته است استفاده از دوربین های مدار بسته است. این روش در حال حاضر در منطقه حفاظت شده باشگل به صورت پایلوت در حال اجرایی شدن است و محل نصب هشت دوربین مکان یابی شده است که پس از راه اندازی استفاده از دوربین های مذکور تا 90 درصد منطقه از محل محیط بانی به طور تمام وقت رصد می شود. تعامل این اداره کل با ارگان های خصوصی، سازمان های مردم نهاد و به ویژه کانون شکار و طبیعت استان و جلسات ماهانه ای که با این عزیزان داریم همواره عامل بسیار مهمی بر نظارت هرچه بیشتر و بهتر بر وضعیت شکار در استان بوده است. ایرن: ظاهرا در استان قزوین نیروهای خارج از کادر رسمی اداره حفاظت محیط زیست نقش فراوانی در مدیریت مناطق تحت مدیریت دارند، لطفا در این مورد توضیح بفرمایید. در استان قزوین چندین برابر کادر اجرایی سازمان نیروهای همیار محیط زیست مشغول به حفاظت از طبیعت هستند. نیروهای مذکور تا حد زیادی سازمان دهی شده و دارای کارت شناسایی هستند. خوشبختانه با این عمل موفق شده ایم که تخلف و شکار غیر مجاز را در استان به حداقل برسانیم. علاوه بر این بنده همواره به همکاران محیط بان عرض کرده ام که با افراد متخلف با نهایت احترام برخورد کنند. به این شکل که حتی اگر شکارچی غیر مجازی را در طبیعت به مشاهده کردند ابتدا وی را به صرف چای دعوت کرده و سپس با ارائه توضیحات لازم در مورد شرایط و قوانین حفاظت از حیات وحش ایشان را متوجه اثر منفی فعالیتشان بر طبیعت کنند. بازخورد این رفتار در قزوین به این شکل بوده است که بسیاری از شکارچیان متخلف حتی پس از جریمه شدن در نهایت وارد مجموعه همیار محیط زیست شده اند. ایرن: به اعتقاد برخی از کارشناسان حوزه حفاظت از حیات وحش با توجه به روند کاهش شدید جمعیت وحوش در دو یا سه دهه اخیر، تنها راه احیای گونه های در خطر انقراض قرق صد در صد زیستگاه های حساس برای چند سال متوالی و پرهیز از اعطای هرگونه پروانه شکار در این دوره است. نظر شما در این مورد چیست؟ مطابق با تجربه حدود سی ساله بنده در حوزه محیط زیست در استان های مختلف کشور، هرچند که اعطای پروانه برای شکار وحوش بزرگ جثه معمولا به صورت محدود و آن هم با قرعه کشی انجام می شود، اما شکارچیان با امید به اینکه روی نوبت به آنها رسیده و پروانه ای قانونی نصیبشان شود از شکار غیر مجاز خود داری می کنند. اما اگر روزی شکارچیان به طور کلی از اخذ پروانه نا امید شوند ممکن است برای شکار بدون پروانه ترغیب شوند. به طور کلی این طرح هرچند دارای اثرات مثبت متعددی خواهد بود ولی با توجه به شرایط موجود به طور کامل عملی نیست و اثرات منفی آن بیشتر خواهد بود. ایرن: از مباحثی که همواره در خصوص مدیریت محیط زیست کشور عنوان می شده عدم بهره گیری از روش های نوینی است که در دیگر مناطق دنیا استفاده می شود. شاید علت اصلی این امر شکاف ایجاد شده بین تحقیقات آکادمیکی که در این حوزه انجام می شود و مدیریت اجرایی محیط زیست باشد. نظر شما در این ارتباط چیست؟ پاسخی که به شما می دهم شاید جنبه انتقادی داشته باشد. بسیاری از تحقیقاتی که توسط مدعیان دانش محیط زیست انجام می شود با واقعیت محیط زیست کشور ما همخوانی ندارد. به علاوه خیلی از متخصصینی که داعیه دلسوزی و حفاظت از محیط زیست کشور را دارند در انجام اینگونه تحقیقات بیشتر جنبه منافع اقتصادی را در نظر میگیرند. در حالی که در اکثر استان های کشور سالانه تحقیقات زیادی در زمینه علوم محیط زیست انجام می شود، اما نتایج بسیاری از آنها قابل پیاده سازی عملی در کشور نیست یا با واقعیت محیط زیست ما همخوانی ندارد. در برخی موارد هم دستاوردهای تحقیقات جدید کپی بدون تغییری از تحقیقات گذشته است و به هیچ عنوان نتایج به روز نیست. بسیاری از تحقیقات در حالی انجام میشود که شخص محقق حتی یک بار هم از منطقه بازدید ننموده است. خوشبختانه اداره کل محیط زیست قزوین در بحث کارشناسی از توان بالایی برخوردار است و ما سعی کرده ایم که مطالعات مورد نیازمان را توسط همکارانمان بدون نقص انجام دهیم. ولی هرجا هم که نیاز بوده از دانشگاه محیط زیست که زیر نظر سازمان حفاظت محیط زیست فعالیت می کند کمک گرفته ایم که نتیجه کار با کیفیت قابل قبولی ارائه شده است. شاید علت آن باشد که بسیاری از دوستانی که در دانشگاه محیط زیست مشغول به کار هستند زمانی جزو کادر اجرایی سازمان بوده اند و در نتیجه دلسوزیشان بیشتر است.