«غار سهولان» از شگفتي هاي آفرينش است و بعد از «غار عليصدر» همدان دومين غار آبي ايران به شمار مي آيد.

اين غار در روستاي سهولان 42 كيلومتري جنوب شرقي مهاباد در استان آذربايجان غربي واقع شده است. ارتفاع سقف «غار سهولان» تا سطح درياچه به 50 متر ميرسد و عمق آب در برخي جاها به 30 متر ميرسد اختلاف دماي درون و بيرون غار بين 10 الي 15 درجه است.



«سهولان» به زبان كردي به معني يخبندان است و مردم محلي غار را «كونه كوتر» يعني لانه كبوتر نيز مي نامند دليل اين نامگذاري وجود تعداد زيادي لانه كبوتر درون غار است.



اين غار در فهرست آثار طبيعي ملي ايراني قرار دارد و در منطقه اي خوش و آب و هواي مهاباد قرار گرفته و هر چهار فصل سال در اين منطقه شكوه خاص چشم انداز زيبايي دارد. خصوصاً كوه هاي برفگير بلند و پوشش كياهي آن شهرستان مهاباد را از نظر پيدايش به دوره دوم زمين شناسي نسبت مي دهند.



مساحت داخلي «غار سهولان» حدود 600 مترمربع است و محتويان غار سنگ هاي آهكي است؛ همچنين اين غار روزانه پذيراي حدود يك هزار گردشگر است كه از همه نقاط كشور براي ديدن اين پديده طبيعي به مهاباد سفر مي كنند.





مطالعات غارنشينان نشان ميدهد كه اين غار بر اثر فعاليت هاي زمين شناسي به اواخر دروه كرتاسه بر مي گردد كه قدمت آن به 70 ميليون سال قبل باز ميگردد.

اين غار 100 سال پيش براي اولين بار توسط ژاك دمرگان فرانسوي مورد كاوش و بررسي قرار گرفت، پس از آن در سال هاي جنگ جهاني دوم نيز توسط هيئت انگليسي مجدد مورد بررسي قرار گرفت و در مهر سال 73 توسط غارشناسان ايراني شناسايي شد.





تنها موجودات زنده اين غار كبوتر چاهي و خفاش است كه قسمت هايي از غار را به عنوان آشيانه انتخاب كردند و به دليل تاريك بودن و نبود نور هيچ نوع جلبكي در آب درياچه اين غار رشد نكرده و به غير از جانداران ميكروسكوپي هيچ موجود ديگري زيست نميكند.





درجه حرارت در فصل تابستان و زمستان بين 10 تا 13 درجه سانتي گراد در نوسان است و رطوبت حاكم بر غار بين 70 تا 80 درصد متغير است كه در اثر رطوبت بالا روي سنگ ها و صخره ها با خزه هاي سبز و قهوه اي پوشيده شده و گاهي آب از بالاي ايوان ها به روي سطح آب ميچكد