... آن کوه بلند که سرتا پا زباله است

[hsoonheb]

... آن کوه بلند که سرتا پا زباله است
ايرن:ديرزماني است که دامنه تخريب ها، اکوسيستم هاي کوهستاني را در برگرفته تا آنجا که مرتفع ترين ارتفاعات کشور نظير دماوند هم از آن در امان نمانده است.

به گزارش همشهري آنلاين:اکتشاف و استخراج مواد معدني و به تبع آن راهسازي براي دسترسي به اين معادن يکي از تهديدات عمده محيط هاي کوهستاني است. علاوه براين، اردوهاي دسته جمعي تحت عناوين مختلف، عامل ديگر تخريب کوهستان هاي کشور است به*طوري که پس از برگزاري هر يک از اين اردوها که گاه شمار شرکت کنندگان آن به هزار نفر هم مي رسد علاوه بر تخريب هاي ناشي از کوبيده شدن محيط، انبوهي از پسماندهاي تجزيه ناپذير در طبيعت رها مي شود. اين پسماندها اکنون سراسر محيط هاي کوهستاني را پوشانده است؛ به اين موارد بايد ساخت وسازهاي غيرمجاز را هم افزود. با وجود اين، هنوز نهادهاي متولي حفظ وصيانت کوهستان براي مقابله با اين معضل چاره ي نينديشيده اند. عباس محمدي، عضو گروه ديدبان کوهستان انجمن کوهنوردان ايران، مدت هاست به مناسبت هاي مختلف نسبت به اين وضعيت ناگوار هشدار مي دهد. آنچه در پي مي يد گزارشي است از وضعيت ناگوار کوهستان هاي کشور به قلم اين فعال محيط زيست که به مناسبت روز زمين نوشته شده است. زباله، در همه جا! حضور همه جايي پسماندهاي جامد، اگر بزرگ ترين مشکل محيط زيست ايران نباشد، دست کم آشکار ترين نشانه بي مبالاتي ما در حفظ محيط زيست کشورمان است. از قله 5670 متري دماوند تا ساحل هاي زير صفر متر درياي خزر و کناره جزيره هاي کوچک و نامسکون خليج فارس، از جنگل هاي پرآبادي شمال تا نقاط بسيار کم*جمعيت حاشيه بيابان لوت و از کوهستان*هاي دوردست کرمان تا دره پررفت*وآمد هراز- همه*جا- در چشم*انداز خود زباله*هاي رهاشده را مي*توانيم ديد. آيا چنين است رسم مهرورزي به آب و خاک ميهن؟! آيا مديران بخش*هاي آموزش، حفاظت محيط*زيست و منابع طبيعي با ديدن چنين صحنه*هايي از قصور خود شرمسار نمي*شوند؟! آيا تک*تک ما در رويارويي با اين چشم*اندازهاي مخدوش، به مسئوليت خويش و به بستري که براي فرزندان و آيندگان*مان ساخته*ايم، مي*انديشيم؟! ديدن انبوه زباله در منطقه*هاي گردشگري مانند کوهپايه*هاي نزديک شهرها، ساحل درياي خزر، محدوده پارک*هاي جنگلي و نقاطي که در چند سال اخير به*عنوان «منطقه ويژه گردشگري» معرفي شده*اند، گويا به امري عادي بدل شده و چندان حساسيتي برنمي انگيزد(!) اما براي آنکه ابعاد فاجعه*آميز ريخت*وپاش زباله در طبيعت و محيط*هاي انساني را دريابيم، چند نمونه را از دوردست*ترين نقطه*هاي کشور مثال مي*آورم. چند نمونه چند سال پيش، در اطراف «کمپ کويري شهداد» که گويا استانداري کرمان برپا کرده است، تلي از زباله*هاي تجزيه*نشدني ديدم و در طول 2-3 ساعتي که ميان کلوت*هاي منطقه پياده*روي مي*کردم، بارها به بطري*هاي نوشابه و کيسه*هاي نايلوني رها شده برخورد کردم. 2سال پيش، به جزيره «هنگام» در خليج*فارس رفته بودم؛ قايقي که از بندرعباس آمده بود، ما را در نزديکي پاسگاه محيط*باني جزيره پياده کرد. در خط ساحلي، روي آب تعداد بي*شماري بطري خالي نوشابه و روي شن*هاي ساحل علاوه بر اين، انبوهي از کيسه*هاي نايلوني و قوطي*هاي کنسروي و انواع زباله*هاي ديگر به چشم مي*خورد. در خردادماه سال گذشته، با چند کوهنورد خارجي به دماوند رفته بودم؛ در اطراف هتل- پناهگاه جنوبي (ارتفاع حدود 4100 متر) وجود مقدار زيادي زباله رهاشده، اسباب شرمساري ما شد؛ به علاوه در مسير قله هم زباله*هاي زيادي به چشم مي*خورد. چند هفته پيش، به منطقه کوهستاني کم*شناخته «تش*کر» و «هماگ» در فاصله بندرعباس و حاجي*آباد سيرجان رفته بودم؛ در مسير قله صعب*العبور تش*کر، به*ويژه در نزديکي کلبه*هايي که اقامتگاه تابستاني دامداران است، مقدار زيادي قوطي کنسرو و بطري نوشابه و ظرف*هاي پلاستيکي و ديگر پسماندها، چشم را در آن منطقه که سرشار از زيبايي*هاي کمياب است، آزار مي*داد. پيمان*نامه اخلاقي هم*اينک در فدراسيون کوهنوردي و تا حدودي در باشگاه*ها و گروه*هاي کوهنوردي ايران، به کساني که دوره*هاي مربيگري يا راهنمايي کوهستان را مي*گذرانند، مضمون يک «پيمان*نامه» تفهيم مي*شود. از آنجا که اصول اين پيمان*نامه مي*تواند راهنماي هر گردشگر و طبيعت*پيماي مسئوليت*پذيري باشد، خلاصه*اي از آن را (با کمي تغيير) در اينجا مي*آوريم: ما کوه*پيمايان و گردشگران، پيمان مي*بنديم که... محيط*هاي طبيعي را همانگونه که هست بپذيريم؛ چراکه طبيعت را به*خاطر ويژگي*هاي ذاتي*اش براي فعاليت خود برگزيده*ايم و قصد نداريم آن را دگرگون*سازيم. کمترين زباله*اي از خود در کوه و ديگر منطقه*هاي طبيعي باقي نگذاريم؛ تمامي پسماندهاي خود را از کوه پايين مي*آوريم و به جاهاي درنظرگرفته*شده براي زباله مي*بريم. در حد توان خود بخشي از زباله*هاي رهاشده را نيز جمع*آوري خواهيم کرد و از ديگران خواهيم خواست که چنين کنند. محل سرويس*هاي بهداشتي را به دور از حريم رود و نهر و چشمه و راه و محل*هاي مسکوني و با شيوه*هاي اصولي انتخاب خواهيم کرد. خود را در کوهستان، مهمان و نه صاحبخانه بدانيم؛ کوه*ها ميليون*ها سال پيش از ما وجود داشته و به*گونه*هاي متنوع گياهي و جانوري پناه داده و براي صدها نسل انساني پيش از ما سرچشمه آب و منشأ برکت*هاي بي*شمار بوده*اند. به هيچ جانوري آسيب نخواهيم رساند و به آشيانه آنها نزديک نخواهيم شد، گياهان را از ميان نخواهيم برد، آرامش کوهستان را مختل نخواهيم کرد و به مردم کوه*نشين احترام خواهيم گذاشت. چهره کوهستان و عناصر آن را دستکاري نکنيم؛ در حد توان خود، از ساخت*وساز در نقاط مرتفع کوهستان - به*ويژه در نقاط با ارزش خاص - جلوگيري خواهيم کرد و يا در موارد ضروري و گريزناپذير، از دست*اندرکاران ساخت*وساز خواهيم خواست که اصول توسعه پايدار را رعايت کنند. در سفرهاي خود، حامل فرهنگ زيست*محيطي باشيم؛ ضمن احترام به ديگران و به*ويژه با ارزش قائل*شدن به فرهنگ اهالي کوهستان و تلاش براي يادگيري از آنان، خواهيم کوشيد نکته*هاي زيست*محيطي را با رفتار خود و با تذکرهاي دوستانه بپراکنيم. براي سرگرمي، آتش روشن نخواهيم کرد و براي درست*کردن غذا از چراغ استفاده خواهيم کرد. به ديگران خواهيم گفت که چگونه مي*توانند در مصرف منابع طبيعي صرفه*جويي کنند، مراتع و جنگل*ها را حفظ کنند و با متخلفان برخورد کنند. همکاري با گروه*هاي مدافع محيط*زيست و ميراث فرهنگي و گوشزدکردن اهميت اينگونه کارها به ديگران، بخش ديگري از فعاليت ما خواهد بود. شيوه «سفر مسئولانه» را پيش بگيريم؛ تا حد امکان از وسايل حمل*ونقل همگاني استفاده خواهيم کرد. «ظرفيت برد» هر منطقه، به*ويژه منطقه*هاي حفاظت شد را درنظر خواهيم گرفت و از کشاندن گروه*هاي بزرگ به منطقه*هاي طبيعي که ممکن است باعث واردشدن فشار بيش از حد به منابع طبيعي شود، خودداري خواهيم کرد. مقررات منطقه*هاي حفاظت شده را دقيقا اجرا خواهيم کرد و به سهم خود تلاش خواهيم کرد که ياري*رسان محيط*بانان، جنگل*بانان و قرق*بانان باشيم. در حد امکان، خريدهاي خود را از شهرها و روستاهاي نزديک به کوهستان انجام خواهيم داد و از اقامتگاه*ها و راهنمايان محلي استفاده خواهيم کرد تا جامعه محلي از منافع گردشگري ما بهره*مند شود. راهکارها غالبا در مورد منطقه*هاي گردشگري مي*گويند که بايد سطل*هاي زباله بيشتري کار گذاشته شود اما اين کار مي*تواند به شکل*گيري تل*هاي زباله در اطراف سطل ها بينجامد و به همين دليل، بايد فقط محدود به کناره جاده*هاي اصلي و جاهايي شود که خدمات منظم جمع*آوري زباله وجود دارد و هزينه آن هم بايد با روش هايي، از بازديد کنندگان منطقه و پديدآورندگان زباله تامين شود. آنچه بيشتر ضرورت دارد، آموزش روش*هاي گردشگري مسئوليت*پذير، مکلف ساختن بازديد*کنندگان از طبيعت و منطقه*هاي روستايي به بازگرداندن پسماندهاي خود به شهر و برقرارساختن روش*هاي نظارت بر رفتار گردشگران و برخورد قانوني با آلوده*کنندگان محيط زيست است. اين نظارت، آنگونه که به نظر مي رسد، چندان هم دشوار نيست؛ در منطقه*هاي پررفت*وآمد مي*توان از نيروي محلي (دامداران و روستاييان) يا اداره*کنندگان اقامتگاه ها و پليس و در منطقه هاي دوردست از راهنمايان محلي و عشاير استفاده کرد. گذشته از اين، مي*توان از ابزارهاي تشويقي و مالي هم استفاده کرد: براي مثال مي*توان برگه هاي کوپني ابداع کرد که در ازاي دادن پسماندهاي خشک به مراکز معين، ارائه *شود و ورود به بعضي از منطقه ها (مثلا دماوند، علم*کوه، جنگل ابر، تنگ واشي، منطقه هاي حفاظت شده، پارک*هاي ملي و...) فقط با نشان دادن اين برگه*ها ممکن باشد. يا در مبادي ورودي منطقه*هاي گردشگري پرازدحام مانند کلاردشت و شهرهاي ساحلي، ارائه تعداد مشخصي از اين برگه ها الزامي شود. اقدام ديگر که مي*تواند از سوي مديران گردشگري و محيط زيست کشور صورت گيرد، ممنوع*ساختن استفاده از ظرف هاي دورانداختني و روميزي هاي يک بارمصرف در غذاخوري*ها همچنين ممنوع*ساختن ارائه کيسه نايلون مجاني در فروشگاه*ها، ملزم ساختن رستوران ها و فروشگاه ها و ويلاداران به تحويل زباله هايشان به*صورت تفکيک*شده و بستن ماليات و عوارض سنگين بر توليد و مصرف نايلون*هاست. لازم به يادآوري است که برخوردهاي قانوني سختگيرانه، مي تواند جنبه پيشگيرانه و آموزشي هم داشته باشد؛ چراکه طرح موضوع در رسانه*ها (همچون مورد تعيين جريمه براي پرتاب*کنندگان زباله از خودرو) توجه*ها را به موضوع جلب مي*کند.