وضعیت هشدار برای محیط زیست کشور: تنزل 36 پله ای رتبه ایران

[hsoonheb]

اعلام شاخص جهانی عملکرد زیست محیطی سال 2012 که اخیرا از سوی دانشگاه ییل (yale university) منتشر شد نشان داد که هشدارهای کارشناسان و منتقدان محیط زیست را باید جدی گرفت. براساس گزارش شاخص عملکردی محیط زیست (EPI (2012 Environmental Performance Index ایران از میان 132 کشور جهان با کسب نمره 73/42 در مقام 114 جهانقرار گرفته است.
این در حالی است که کشور ما در سال 2010 با کسب نمره 60 در مقام 78 جهان و در سال 2008 میلادی با نمره 9/76 در رتبه 67 جهان قرار داشته است.

دکتر سعید متصدی، در باره اعتبار این گزارش و مرجع اعلام کننده آن به همشهری گفت: دانشگاه ییل، یکی از معتبرترین دانشگاه های دنیاست و سابقه طولانی در اندازه گیری شاخص های زیست محیطی دارد تا آنجا که این دانشگاه در سال 2005 روش ای پی آی (EPI) که ترجمه آن، شاخص عملکرد زیست محیطی است را ابداع کرد و اکنون این روش مبنای اندازه گیری و گزارش های مرتبط با محیط زیست است. وی با اشاره به اینکه شاخص عملکرد زیست محیطی تمام جوانب را لحاظ می کند خاطر نشان کرد: برای نمونه در همین گزارش اخیری که اعلام شده، میزان مر و میر در ایران سیر نزولی را نشان می دهد و حاکی از آن است که وضعیت بهداشت در کشور سیر صعودی دارد همچنان که براساس این شاخص وضعیت آب کشور ما به همان میزان خراب است که وضعیت آمریکا در این زمینه خراب است و برای هر دو کشور بیلان منفی 43 درصد اعلام شده است. این نشان می دهد که این شاخص مبنای علمی دارد و به دور از شائبه ***** عمل می کند.

تنزل رتبه محیط زیست؛ تنزل کیفیت زندگی

دکتر اسماعیل کهرم، استاد محیط زیست هم در این باره به همشهری گفت: شاخص عملکرد زیست محیطی نشان می دهد که ما برای جلوگیری از تخریب محیط زیست باید چه اقدامی انجام بدهیم و عملکرد ما در این زمینه چه بوده است؟ در این شاخص همه موارد در نظر گرفته می شود.
این استاد دانشگاه افزود: هر ساله دانشگاه ییل، در قالب چندین پروژه، اطلاعات به دست آمده از سازمان های بین المللی مثل یونپ، یوان دی پی، بانک جهانی، ناسا و فائو را همراه با داده های آماری و اطلاعاتی که از طریق منابع داخلی کشورها به دست آورده بررسی می کند و سپس براساس یافته های علمی، رتبه کشورها را اعلام می کند. اما وقتی سازمان های بین المللی نظیر یونپ و یو ان دی پی بخواهند برای بهبود وضعیت تالاب ها و جنگل*های کشوری اعتبار تخصیص بدهند یکی از موارد تعیین کننده، همین شاخص عملکرد زیست* محیطی است. این مدرس محیط زیست یادآور شد: شاخص عملکرد زیست محیطی در واقع منعکس کننده وضعیت محیط و سلامت انسان در هر کشور است.

وقتی سطح جنگل براثر تخریب ها کاهش می یابد این به معنای افزایش ریزگردها، تشدید آلودگی هوا و افزایش بیماری های ریوی است. وقتی تالاب ها خشک می شوند به معنای کاهش منابع آبی و بهداشت کمتر است و در مجموع نشان از آن دارد که تمام استانداردهای زندگی سیر نزولی دارد.

این رتبه قابل پیش بینی بود

مهندس محمد درویش، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع از زاویه دیگری به این مسئله پرداخت. وی گفت: گزارش شاخص عملکرد زیست محیطی که طی آن، رتبه ایران 114 اعلام شده، گزارش دور از انتظاری نیست. در واقع این پیش بینی همه فعالان و متخصصان محیط زیست کشور بود که طی دو سال گذشته بارها نسبت به تخریب ها و وضعیت نابسامان محیط زیست هشدار دادند. این هشدارها ناشی از آن بود که در روند مدیریت کشور ملاحظات زیست محیطی در چیدمان توسعه رعایت نمی شد ؛ روندی که همچنان ادامه دارد و با همین رویکرد است که سکونت گاه های مسکونی و ساخت و سازهای صنعتی، و طرح های عمرانی اجرا می شود بی آنکه ملاحظات زیست محیطی در نظر گرفته شود. نتیجه چنین روندی تنزل 36 پله ای رتبه محیط زیست کشور است اما نکته ای که وجود دارد اینکه هیچ کشوری در بین دو اندازه گیری متوالی بیش از 30 پله تنزل نکرده اما کشور ما این رکورد را شکست و 36 پله تنزل کرد.

وی تنزل اسفبار کشورمان را در بین سایر کشورها ناشی از بخشی نگری در مدیریت دانست و افزود: بخشی نگری در سدسازی باعث نابودی تالاب ها حتی تالاب های ساحلی شده است؛ زیرا این سازهه ای عظیم آبی بدون در نظر گرفتن حقابه تالاب ها و زیست بوم های پایین دست اجرا شده و می شود. این شیوه باعث شده تنوع منحصر به فرد تالاب های ایران در معرض نابودی کامل قرار گیرد. به طوری که نام کشور ما در فهرست مونترو با بیشترین تالاب های در معرض خطر درج شده است. همچنان که 390 هزار هکتار از اراضی دریاچه ارومیه تبدیل به کویر شده که از آن می توان به عنوان بزرگ ترین رویداد بیابان زایی در قرن اخیر نام برد.

دکتر ناصر کرمی، اقلیم شناس هم در این باره به همشهری گفت: بحث شاخص (مدیریت محیطی) و (پایداری محیطی)، چند سالی است که از سوی سازمان های بین المللی دنبال می شود. موضوعی که در این میان مطرح است اینکه منبع اطلاعات این سازمان ها چه مرجعی است و آیا این آمار پاک به آنها می رسد؟ برای نمونه سازمان جهانی گردشگری همواره ایران را به عنوان یک کشور موفق در گردشگری اعلام می کند زیرا آمارها را خود سازمان گردشگری در اختیار این سازمان جهانی قرار می دهد.
وی افزود: در عین حال این آمار از یک نظر قابل اعتماد است زیرا بخشی از آن را نهادهای بین المللی مثل یونپ و یو ان دی پی که در ایران پروژه های متعددی را در دست اجرا دارند در اختیار این نهاد می گذارند که قابل اعتماد است.

این کارشناس محیط زیست افزود: ما در حالت عادی سال هاست که در انواع ضرایب تخریب محیطی مثل فرسایش خاک، بیابانزایی، تخریب جنگل و فرونشست آب های زیرزمینی، مرتبه اول را داریم. بر این اساس طبیعی است که ما در مدیریت محیطی و پایداری محیطی یکی از پایین ترین رتبه ها را داشته باشیم. کرمی خاطر نشان کرد: وضعیت محیط زیست ما به مراتب بدتر از رتبه ای است که براساس شاخص عملکرد زیست محیطی اعلام شده است. وقتی مقامات رسمی کشور ما می پذیرند که ما از نظر فرسایش خاک در دنیا دارای رکورد هستیم این نشان دهنده وضعیت بسیار وحشتناکی است زیرا فرسایش خاک بدترین بلای محیطی است که ممکن است کشوری مثل ایران به آن مبتلا شود. از دست رفتن خاک به مراتب بدتر از جنگل زدایی، بیابان زایی و نابودی تنوع زیستی است. زیرا با فرسایش خاک در واقع ما بستر حیات را از دست می دهیم.



منبع : کانون انسان پاک زمین پاک