راهسازی و نبود برنامه طبیعت گردی؛ دو تهدید جنگل ابر

[hsoonheb]

گروه محیطزیست- اسد افلاکی:

جنگل ابر که از آن به عنوان یکی از با ارزشترین رویشگاه های جنگلی جهان یاد می شود همچنان با تهدیدات مختلفی مواجه است اما آنچه بیش از سایر عوامل «جنگل ابر» را تهدید میکند، طرح عبور جاده از این منطقه است.
هرچند گفته می شود این جاده در واقع همان ترمیم جاده روستایی موجود در جنگل ابر است اما کارشناسان و طرفداران محیط زیست بیم آن دارند که ترمیم جاده روستایی مقدمهای شود برای تغییر کاربری گسترده این رویشگاه جنگلی. همایش «جنگل ابر و توسعه پایدار»، که بعداز ظهر یکشنبه گذشته در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد در واقع تلاشی بود برای حفاظت از این لکه جنگلی بی نظیر.
به گزارش همشهری، دکتر اسماعیل کهرم، استاد محیطزیست در این همایش گفت: در سوئیس جنگلی مشابه جنگل ابر وجود دارد که به اعتقاد سوئیسیها تنها رویشگاه جهان است که ویژگی های جنگل ابر را دارد و به آن «دریای ابر» می گویند. آن ها با این تصور که این رویشگاه نظیری در دنیا ندارد به شدت از آن حفاظت میکنند، به همین دلیل هیچ فعالیت عمرانی و اجرایی با هر ویژگی که باشد نمیتواند این رویشگاه را تحتالشعاع قراردهد. کهرم افزود: متأسفانه با وجود اهمیت جنگل ابر هیچ عزمی برای صیانت و حفاظت از آن وجود ندارد بلکه سال هاست که صحبت ایجاد جاده در این جنگل مطرح است؛ جادهای که براساس یک قول انتخاباتی مطرح شد اما اکنون به عنوان قول رئیس جمهور، آن را مطالبه میکنند. این درحالی است که از سمنان به شمال 10 جاده و از شاهرود به شمال، با وجود آنکه یک صدم ترافیک تهران را ندارد، 4جاده دسترسی وجود دارد؛ با وجود این جادهها هیچ ضرورتی برای احداث جاده جدید وجود ندارد.
دکتر پیمان یوسفی آذر، مدیرکل سابق جنگلهای خارج از شمال که آبان ماه88، در موضوع مقابله با راهسازی در جنگل ابر ارتباط مؤثری با رسانه ها داشت و توانست با کمک رسانه ها عملیات جاده سازی را در ورودی این رویشگاه متوقف سازد، در این همایش با موضوع مدیریت بحران در منابع طبیعی سخنرانی کرد. وی گفت: در سازمانهایی مثل سازمان محیط زیست و جنگل ها و مراتع عناصر مدیریت بحران شامل مواردی چون ارتباط موفق با رسانه است، علاوه براین، این نهادها باید آمادگی لازم برای دعاوی حقوقی و قضایی داشته باشند.
رسانه و حفاظت از منابع طبیعی
بهگفته یوسفیآذر، اطلاعرسانی دقیق و به موقع به مردم و مسئولان از دیگر ابزارهای کارآمد مدیریت بحران برای سازمان محیط زیست و سازمان جنگل هاست. در کنار این موارد باید مسئولان این دو نهاد، دغدغه مدیران و کارشناسان فنی خود را به حداقل برسانند تا این کارشناسان بتوانند فارغ از همه دغدغه ها، تعهد و تخصص سازمانی را از طریق آموزش نیروها برای مقابله با بحران افزایش دهند.
وی بحران در منابع طبیعی را ذیل 2دسته بحران طبیعی و انسانی تقسیم کرد و گفت: بحران های انسانی، ناشی از تغییر کاربری اراضی است که طی آن، جنگل و مرتع به مراکز صنعتی و مسکونی تبدیل می شود یا اینکه در رویشگاه های طبیعی جاده و سد احداث میشود که دامنه تخریب آنها به مراتب بیشتر از تخریبهای ناشی از بحران های طبیعی است. براین اساس ضروری است که چارچوب استراتژیکی برای مدیریت بحران در منابع طبیعی و محیط زیست کشور تدوین شود و اجرای آن در دستور کار قرار گیرد.


بی برنامگی در طبیعت گردی
دکتر ناصر کرمی، اقلیم شناس نیز در این همایش گفت: توسعه اقتصاد محلی در جایی مثل جنگل ابر، قاعدتا باید با طرحهای پایدار اکوتوریستی اجرا شود اما متأسفانه نه سازمان حفاظت محیط زیست و نه سازمان جنگل ها و مراتع و نه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هیچ برنامه یا حتی ارادهای برای توسعه اکوتوریسم ندارند و در نتیجه در چشم اندازهای طبیعی کشور یا مخرب ترین فعالیت های صنعتی و اقتصادی اجرا می شود و یا ناپایدارترین و آلاینده ترین طرح های گردش گری مطرح میشود. وی افزود: سال های متمادی است که قرار است کمپ نمونه طبیعت گردی به عنوان مبنای علمی و فنی برای توسعه طبیعت گردی پایدار در کشور اجرا شود اما جالب است که این طرح سالهاست بین سازمان های ذیربط دست به دست میشود و هنوز اجرا نشده است.
کرمی خاطر نشان کرد: در حال حاضر، بخش کشاورزی در ایران با سالانه 200هزار نیروی کار مازاد مواجه است و در شرایطی که به جز اکوتوریسم هیچ زمینه قابل دسترسیای برای جذب این عده به بازار اشتغال وجود ندارد، متأسفانه شاهد تداوم سهل انگاری ها و کم کاری ها در این زمینه هستیم.
مهندس محمد درویش، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور هم در این همایش گفت: رویشگاه ابر 35هزار هکتار وسعت دارد که کمتر از یکصدم وسعت کشور است. اما با وجود این وسعت اندک، بیش از یک درصد کل اندوخته گیاهی در همین رویشگاه وجود دارد و دستکم 85 گونه گیاهی و درختی که برخی از آنها منحصربه فرد هستند در این رویشگاه میروید؛ این بدان معناست که ارزش هر هکتار از جنگل ابر صدبرابر هر هکتار خاک کشور است. براین اساس انتظار این است که توجه به جنگلابر حداقل صدبرابر میانگین توجهی باشد که به حفظ آب و خاک کشور میشود.
وی افزود: متأسفانه با وجود اهمیت جنگل ابر، با این رویشگاه همان برخوردی میشود که با سایر نقاط این سرزمین میشود؛ یعنی با نادیده گرفتن همه ارزش های این رویشگاه نادر، از این منطقه جاده عبور می دهیم، مسکن می سازیم یا به صورت غیرعلمی تبلیغ کمپینگ گردشگری می کنیم که میتواند حیات این منطقه را به خطر بیندازد.