نام : خر وحشی ایرانی / گورخر ایرانی
نام انگلیسی : Persian Wild Ass
خانواده : اسب ها و الاغ ها ( فرد سمان )
پراکندگی : گورخر اسیایی یا Asiatic Wild Aass دارای 5 زیرگونه است که عبارت اند از : گورخر ایرانی ، گورخر کولان ،گورخر مغولی ،گورخر گوبی ، گورخر هندی .
گورخر ایرانی یا onager فقط در کشور ما زیست می کند گورخر ها امروزه در پارک ملی توران در استان سمنان ، و منطقه حفاظت شده بهرام گور در استان فارس زیست می کنند
زیستگاه : گورخر ها اغلب در مناطق نیمه کویری دیده می شوند گورخر پستانداری مقاوم در برابر شرایط سخت است و در زیستگاه های کویری و نیمه کویری که منابع ابی اندک است و پوشش گیاهی بسیار محدود است و اغلب گیاهان شور پسند ( قیچ ،تاغ ،گز و... ) هست اند زندگی می کند گورخر اب مصرفی خود را از برخی گیاهان ( مخصوصا خانواده گیاهان اسفنجی ) که برگ های گوشتی دارند و مقداری اب در ان ذخیره می کنند تامین می کند .
اندازه : طول بدن گورخر ایرانی 108 تا 260 سانتی متر ارتفاع بدنش 100 تا 150 سانتی متر و وزنش 200 تا 260 کیلوگرم است.
از مهم ترین شاخصه های زندگی گورخر زندگی اجتماعی و گروهی است زندگی گروهی یکی از تمهیدات امنیتی حیوانات است چرا که در گروه چشم های بیشتری مراقب اطراف هستند تا خطری گله را تهدید نکن این ویژگی برای گورخر ها که در مناطق دشتی و بدون پناه زندگی می کنند بسیار اهمیت دارد . در زمان جفت گیری گله شامل نرها ماده ها کره های سال های قبل ماده ها است در این زمان نرهای جوان رهبری گله را بر عهده می گیرند در غیر از فصل جفت گیری نر ها اکثرا در تنها و گاهی در گله های کوچکی با هم زندگی می کنند ولی ماده ها در گروه های بزرگ همراه با بچه ها زندگی می کنند .
گورخر در ادبیات فارسی : از دیر باز شاعران در توصیف نخجیرگاه های ایران همواره به گورخر اشاره می کردند و ان را : گور می نامیدند. گور ار جنبه هایی مانند ساق ، سُم ، سرین و سرعت ، مورد توجه شاعران قرار می گرفت و ترکیباتی مانند : گور سُرین ، گور ساق ، و گور سُم . در اشعار فارسی نشان دهنده این موضوع است :
و گاو پشت ، گرگ ساق و گرگ روی
ببر گوش و رنگ چشم و شیر دستو ، پیل پای ( منوچهری ) .
همینطور در شاهنامه بسیار به شکار گور توسط قهرمانان و اساطیر ایران اشاره شده است زیرا تنها کسانی می توانستد گور را شکار کنند که در اسب سورای و تیراندازی ماهر و زبر دست باشند زیرا شکار گور به علت چالاکی و طاقت اش در طی کردن مسافت های طولانی برای افراد معمولی امکان پذیرن پذیر نبوده .بهرام ساسانی یکی از پادشاهان سلسله ساسانی بوده است که به نخجیر کردن گور و جدال با حیوانات وحشی علاقه خواصی داشته به گونه ای که به او بهرام گور می گفتند همینطور در شاهنامه به این موصوع اشاره شده است:
ان قصر که جمشید در او جام گرفت
اهو بچه کرد و روبه ارام گرفت
بهرام که گور می گرفتی همه عمر دیدی که چگونه گور بهرام گرفت ( عمر خبام )
مردم درباره ی مرگ بهرام ساسانی افسانه هایی گفته اند که وی در هنگام نخجیر یک گور بزرگ در درون مرداب می افتد و از بین می رود
وضعیت حفاظتی : متاسفانه جمعیت این گونه در ایران به دلیل تخریب زیستگاه و شکار بی رویه بسیار اندک است و این گونه به شدت در معرض انقراض قرار دارد .
مقاله اختصاصی پارسی پت
نویسنده : پارسا حق نظری